Zbiory Muzeum Żuławskiego

Zbiory - Muzeum Żuławskie - ekspozycje stałe

1. Stolica Żuław. Delta Wisły.

Główna ekspozycja znajdująca się na parterze zawiera fragment wiatraka odwadniającego z przełomu XVIII i XIX wieku, pochodzącego z Grochowa III (dawniej Neukrügerskampe). W czasach Wolnego Miasta Gdańska został on przeniesiony do skansenu techniki w Oliwie. W latach 50-tych i 70-tych uległ częściowemu spaleniu, po czym zdecydowano o przeniesieniu pozostałości wiatraka do miejscowości Wieniec na Wyspie Sobieszewskiej, gdzie niestety ulegał dalszej degradacji. W 2005 roku dzięki staraniom członków Klubu Nowodworskiego i za zgodą konserwatora zabytków Miasta Gdańska, resztki wiatraka zostały przeniesione i wyeksponowane w Muzeum Żuławskim, stanowiąc najcenniejszy eksponat żuławski. 

Dalszą częścią wystawy związanej z ochroną przeciwpowodziową jest Magazynek Strażnika. Powstał on z inspiracji holenderskim skansenem, w którym została odtworzona strażnica przeciwpowodziowa. Nasza ekspozycja przedstawia dawny magazyn strażnika wałowego. Zgromadziliśmy unikatowe wyposażenie, które stanowi tło do prezentacji również współczesnych metod ochrony przeciwpowodziowej – nowoczesne napełniacze worków z piaskiem i wzór prawidłowo ułożonego wału przeciwpowodziowego. To wszystko stanowi doskonałe narzędzie dla edukacji przeciwpowodziowej. Z tematem wody związana jest również wystawa “Nowy początek 1945” poświęcona osadnikom, którzy przybyli na zatopione i zrujnowane Żuławy po II wojnie światowej i wykonali tytaniczną pracę aby je odwodnić i przywrócić do życia.

Zwieńczeniem ekspozycji żuławskiej jest makieta kolei wąskotorowej we wsi Lichnówki.

W części dotyczącej Stolicy Żuław prezentujemy wystawę poświęconą historii miasta oraz makietę przedwojennego Nowego Dworu Gdańskiego. Na nowodworskiej wystawie znajdziemy m.in. kącik o gorzelni i browarze rodziny Stobbe – butelki, transportery, beczki, kieliszki oraz fragment komina z fabryki. Ciekawym eksponatem jest koło młyńskie z największego młyna na Żuławach, którego właścicielem był Otto Schlenger z przedwojennego Tiegenhofu.

Podczas zwiedzania można obejrzeć film “Duchy Miasta”, wykonany z okazji 450 lecia Nowego Dworu Gdańskiego.

2. Na polskim polderze. Z dziejów mennonitów – niderlandzkiej mniejszości religijnej.

Wystawa wprowadza nas w świat mennonitów, mniejszości religijnej, która przybyła na Żuławy z terenów Niderlandów i północnych Niemiec w połowie XVI w. W delcie Wisły otaczani opieką i przywilejami, które otrzymywali m.in. od królów polskich znaleźli nie tylko schronienie przed prześladowaniami religijnymi, ale również stworzono im możliwości zachowania własnej tożsamości oraz kultywowania swojego wyznania. Przez kolejne stulecia Żuławy stały się ojczyzną dla nowych przybyszów, którzy odwdzięczali się jej ciężką pracą oraz umiejętnościami m.in. w zakresie osuszania terenów położonych poniżej poziomu morza, co przyczyniło się do rozwoju regionu.

Na prezentowanej ekspozycji można się zapoznać z wpływem mennonitów na Żuławy oraz historiami najwybitniejszych postaci pochodzących z tej grupy wyznaniowej. Wśród nich są: Adam Wiebe – prekursor kolei linowej, rodzinna Stobbe – producenci słynnej jałowcówki „Stobbes Machandel”, czy wybitna piosenkarka Anna German.

Wystawa „Na polskim polderze. Z dziejów mennonitów – niderlandzkiej mniejszości religijnej” została podarowana Klubowi Nowodworskiemu przez Stowarzyszenie Przyjaźni Polsko-Holenderskiej. 

Znajdziemy tu również wystawę różnego typu nagrobków uratowanych od zniszczenia, m.in. unikatową drewnianą stele z Cyganka, polny kamień nagrobny, formę nagrobka w postaci ściętego pnia drzewa, macewę i koło szlifierskie z piaskowca wykonane ze steli. 

3. Strych pełen osobliwości.

Strych kojarzy nam się często z miejscem składowania niemodnych, zepsutych czy po prostu niepotrzebnych rzeczy, które my odkurzamy i nadajemy im dawny, zrozumiały dla współczesności wymiar. 

Prezentujemy tu przedmioty używane dawniej w gospodarstwie domowym, związane z uprawą roli, tkactwem, praniem czy kuchnią (np. kolekcja podgrzewaczy jedzenia, ozdobne naczynia, maszynki do mięsa, drylowania, mielenia kawy, prażenia zboża), ale także z domowym przetwórstwem mleka, z którego zawsze słynęły Żuławy – maselnice, centryfugi, separatory śmietany.

Drugą część stanowi ekspozycja związana z dawnymi zawodami i rzemiosłami.
Prezentujemy tu zaaranżowany warsztat stolarski z unikatową kolekcją strugów.
Zestaw przedwojennych narzędzi rymarskich i szewskich. Wystawę poswięconą pszczelarstwu i bartnictwu.

Czar dawnej techniki można odnaleźć w naszym kąciku elektrotechnicznym, prezentujemy tu prawdziwe skarby – od projektora ręcznie malowanych slajdów oświetlanego lampą naftową czy zabytkowe centrale telefoniczne po kolekcję maszyn do pisania.

4. Lapidarium Cmentarz 11 wsi – filia w Żelichowie-Cyganku.

Lapidarium “Cmentarz 11 wsi” to filia Muzeum Żuławskiego w Żelichowie. Zostało ono utworzone przez Klub Nowodworski w miejscu dawnego cmentarza. W 1639 r. zarówno mennonici jak i luteranie z 11 wsi w okolicy Nowego Dworu Gdańskiego otrzymali pozwolenie na założenie własnego miejsca pochówku obok cmentarza kościoła katolickiego w miejscowości Tiegenhagen – obecnie Żelichowo. Na cmentarzu zachowało się kilka oryginalnych nagrobków w formie stel, do których dołączyliśmy ok. 80 kamieni nagrobnych z XVII-XVIII w. Większość z nich użyto wtórnie do wzniesienia fundamentów budynku gospodarczego na sąsiadującej z cmentarzem dawnej plebanii. Są to kamienie polne z wyrytymi datami śmierci, inicjałami zmarłych oraz gmerkami (znakami własnościowymi gospodarstw lub rodzin). Najstarszy nagrobek pochodzi z roku 1691 a najmłodszy – 1798.

Galeria>>